Apple, akıllı saatlerinde kullandığı kayışların insan sağlığına zararlı “kalıcı kimyasallar” içerdiği iddiasıyla dava edildi. İddialara göre, bu kayışlarda bulunan PFAS (per- ve poli-floroalkil maddeler) maddeleri kansere yol açabilecek seviyelerde.
Hangi Kayışlar Hedef Alındı?
Kaliforniya Kuzey Bölgesi’nde açılan dava, Apple Watch Sport Band, Ocean Band ve Nike Sport Band modellerine odaklanıyor. Ürünlerde kullanılan kayışların, PFAS içeren floroelastomer malzemeden üretildiği öne sürülüyor. PFAS kimyasalları, tüketici ürünlerinde yaygın olarak kullanılan maddelerdir ve “sonsuza dek kimyasallar” olarak adlandırılır. Bunun sebebi, çevrede çok uzun süre parçalanmadan kalmalarıdır.
Bu kimyasalların, bağışıklık sistemi baskılanması, kanser riski artışı ve doğmamış çocuklara zarar gibi etkilerle ilişkili olduğu bilinmektedir. PFAS’ın biyolojik birikim özelliği de ciltle uzun süre temas ettiğinde vücutta birikmesine yol açabilir.
Araştırmalar ve Bulgular
Davaya temel oluşturan veriler, Notre Dame Üniversitesi bilim insanları tarafından yürütülen bir çalışmaya dayanıyor. Çalışmada, Apple dahil olmak üzere birçok teknoloji şirketinin akıllı saat kayışları test edildi. Test edilen 22 farklı kayışta, perfloroheksanoik asit (PFHxA) gibi zararlı PFAS türlerinin yüksek seviyelerde bulunduğu tespit edildi.
Araştırmada, flor içeriğini belirlemek için gama ışını emisyonu, iyon demeti analizi ve sıvı kromatografi yöntemleri kullanıldı. Apple ve Nike markalı kayışlar, en yüksek PFAS konsantrasyonuna sahip ürünler arasında yer aldı.
Çalışmanın ortak yazarı Graham Peaslee, “Bazı ürünlerde PFHxA seviyeleri milyarda 1.000 parçanın üzerinde bulundu. Bu, diğer tüketici ürünlerinde gördüğümüzden çok daha yüksek bir oran” açıklamasını yaptı.
Apple’a Yöneltilen Suçlamalar
Dava, Apple’ın bu kayışların üretiminde zararlı kimyasallar kullandığını bilmesine rağmen tüketicilere bilgi vermediğini savunuyor. Ayrıca, Apple’ın 2022 yılında ürünlerinde PFAS’ı azaltmayı taahhüt ettiği bir belgeye atıfta bulunuluyor. Ancak davacılar, bu belgenin tüketicilere hangi ürünlerin zararlı kimyasallar içerdiğini açıkça belirtmediğini iddia ediyor.
Davada, Apple’ın:
- PFAS içeren kayışların satışını durdurması,
- Tüketicileri bu konuda bilgilendirmesi,
- Zararların telafi edilmesi için parasal tazminat ödemesi talep ediliyor.
PFAS Neden Bu Kadar Tehlikeli?
PFAS, ter, cilt yağı ve losyona karşı dayanıklı oldukları için akıllı saat kayışlarında sıkça kullanılıyor. Ancak bu kimyasallar, ciltle uzun süre temas ettiğinde sağlığa zarar verebiliyor. Apple’ın bu maddeleri ürünlerinde kullanmaya devam etmesi, marka için hem hukuki hem de etik bir tartışma konusu yaratıyor.
Davanın sonucunda Apple’ın, saat kayışlarının üretiminde PFAS kullanımı konusunda ne tür önlemler alacağı merakla bekleniyor. Teknoloji devi, kullanıcı güvenini korumak adına bu konuda daha şeffaf bir yaklaşım sergilemek zorunda kalabilir.
Bu dava, sadece Apple için değil, tüketici elektroniği sektöründeki diğer markalar için de bir uyarı niteliğinde. Tüketici sağlığına yönelik şeffaflık ve sorumluluk, gelecekte sektörde daha önemli bir rol oynayabilir.
